Skip to main content

Armoede / sociaal artistieke projecten

Als vereniging waar mensen in armoede het woord nemen zetten we bewust sociaalartistieke projecten in. Samen met professionele kunstenaars zoeken mensen die in armoede leven wegen om hun beleving te delen met anderen. Sociaalartistieke projecten versterken persoonlijke en sociale processen bij de deelnemers. Ze experimenteren samen met een kunstenaar met vormen en taal die uiting geven aan hun ervaringen, gevoelens beleving. Ze ontdekken verborgen talenten en creëren een product waar ze trots op kunnen zijn. De resultaten hebben soms meer dan de theoretische uiteenzetting een effect omdat ze buitenstaanders raken met een blik op de beleving van armoede en/of uitsluiting.

Impact

Een samenwerking in 2020 met Charlotte Van Den Bogaerts, Tom Ternooy en Arno De Facq die voor hun eindwerk aan de LUCA school of arts een documentaire maakten over armoede.
https://www.youtube.com/watch?v=spHd8V3tyyk

Partnerschap in onderwijs

De tentoonstelling in het project Partnerschap in onderwijs en het discussiespel Open Kaart zijn het resultaat van een samenwerking met grafisch kunstenaars. De ouders zochten samen met hen naar de essentiële beelden die hun grootste frustraties vertolkten.
https://www.recht-op.be/images/pdf/afdrukbare_versie_illustraties.pdf

Inspiratiefiches outreachend werken

De groep dienstverlening vertaalde het belang van outreachend werken ism grafisch kunstenaars in een aantal beelden die de basis werden voor inspiratiefiches. Deze fiches moeten organisaties en basiswerkers inspireren om hun bureau te verlaten en mensen aan te spreken op de plaatsen waar ze te vinden zijn.
https://www.recht-op.be/images/pdf/inspiratiefiches.pdf

Ongehoord

In 2005 starten we een literair traject. Een groep deelnemers ging in dialoog in een schrijfworkshop met Diane Broeckhoven, Kristien Hemmerechts, Ramsey Nasr en Erik Vlaeminck. Het materiaal werd verzameld in de bundel “Ik ben die oorbel van 2 euro”. De teksten werden gepresenteerd in de Bourla. Eén van de resultaten is het gedicht “Een minimum” van toenmalig stadsdichter Ramsey Nasr. Het gedicht heeft jarenlang op de muur van het Antwerpse OCMW gestaan, als een herinnering voor de raadsleden die in de commissie welzijn wekelijks moeten beslissen over steunaanvragen.

De valies

De groep dienstverlening vertaalde het belang van outreachend werken ism grafisch kunstenaars in een aantal beelden die de basis werden voor inspiratiefiches. Deze fiches moeten organisaties en basiswerkers inspireren om hun bureau te verlaten en mensen aan te spreken op de plaatsen waar ze te vinden zijn.
https://www.youtube.com/watch?v=sdfTUMwVEuc

Vechten voor morgen

In 2014 maakten de jongeren van Recht-Op een documentaire over hun leefsituatie. De docu is het resultaat van een intensieve samenwerking met Anderewereldfilms. Maandenlang werd het reilen en zeilen op de jongerenwerking gefilmd. Vijf jongeren werden van dichtbij gevolgd en vertellen hun persoonlijk verhaal. Een verhaal over het dagelijkse gevecht dat armoede is. Een verhaal over vooroordelen, weinig kansen, dromen. Ze noemden het ‘Vechten voor morgen’.
De dvd is te koop via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Bekijk de trailer van Vechten voor Morgen

Armoede is

In 1998 zochten we voor het eerst een manier om te praten over armoede zonder dat mensen telkens hun persoonlijk verhaal op tafel moesten leggen. We vertaalden de ervaringen naar een gedragen tekst.
https://www.youtube.com/watch?v=sRKNnyr1XuE

Dienstverlening

Voor het project dienstverlening schreven groepsleden teksten over hun beleving met dienstverlening. Deze teksten zijn terug te vinden op samenwijzer.be
https://www.samenwijzer.be/extra.html Ze werden ook gebruikt door het OCMW Antwerpen in hun vormingstraject “huis van de hulpverlening”.

Dure woorden

Met behoud de begeerte werkten we mee aan Dure Woorden. Een voorstelling die werd georganiseerd op vraag van de Vlaamse overheid en op tournee ging door Vlaanderen. Een aantal deelnemers van Recht-Op en APGA gingen mee op een voorbereidend schrijfweekend met Erik Vlaeminck.
https://www.youtube.com/watch?v=1Z-zbwEOzXI&t=7s

Mentaal welzijn

Mensen in armoede zetten moeizaam de stap naar hulpverlening in de geestelijke gezondheidszorg (GGZ). Wanneer ze de stap wel zetten vinden ze zelden aansluiting bij het bestaande zorgaanbod. De financiële drempel weegt zwaar maar er zijn ook andere drempels die de stap moeilijk maken. In het project ‘Als je hoofd vol zit’ formuleerden we aanbevelingen voor een toegankelijke GGZ met aandacht voor hulp op de eerste lijn.

GGZ - 10 aanbevelingen voor een toegankelijke eerste lijn

Psycho-educatie kan een manier zijn preventief te werken of om lange wachttijden te overbruggen.

Jongeren die in armoede leven kampen ook meer met psychisch onwelzijn. In onze jongerenwerking experimenteerden we met een huistherapeut en zochten we naar een aangepaste aanpak om met de jongeren te werken.

Onderwijs

Kwaliteitsvol onderwijs dat inzet op gelijke onderwijskansen, is een hefboom om de armoede te doorbreken. Voor kinderen in armoede is de toegang tot gelijke onderwijskansen niet steeds gegarandeerd. Met de oudergroep en de jongerenwerking leveren we een bijdrage tot verhoogde toegang via de projecten partnerschap ouders en school, school en mentaal welzijn. Oudere nota’s van projecten rond onderwijs vind je terug bij Andere.

Partnerschap ouders en school

Inspraak van gezinnen in armoede is cruciaal om tot kwaliteitsvol onderwijs en een goed gelijke-onderwijskansenbeleid te komen. Met onze oudergroep werkten we rond de focus “partnerschap tussen ouders en school”. Partnerschap is noodzakelijk om samen te kunnen werken aan een succesvolle schoolloopbaan en toekomst voor elk kind. Onderstaande instrumenten geven inkijk in het perspectief op partnerschap om zo te inspireren, te stimuleren en de dialoog op gang te brengen.

Open Kaart - ‘Open Kaart’ is een kaartspel dat scholen en leerkrachten (in opleiding) motiveert, inspireert en ondersteunt om met partnerschap aan de slag te gaan. We dagen je uit om na te denken over je eigen drempels en noden om als leerkracht met elke ouder een partnerschap aan te gaan. Het bevat quotes, reflectievragen, tips en geluidsfragmenten waar je ouders aan het woord hoort.
Je kan het kaartspel bestellen via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. – kostprijs 15 € en 5 € verzendingskosten.
Bekijk hier één themaonderdeel van het spel en hier de toelichting bij het spel.

Tentoonstelling - De oudergroep van Recht-Op ging in september 2021 een sociaal artistiek traject aan met illustrator Maarten Peeters. Het resultaat is een tentoonstelling met beeld en geluid, die je meeneemt in de leefwereld van gezinnen in armoede.

Je kan de tentoonstelling lenen Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Documentaire - Partnerschap : ouders in armoede aan het woord. Je hoort vier ouders in armoede aan het woord die jou meenemen in hun leefwereld. Ze vertellen hoe partnerschap een verschil kan maken.
Bekijk hier DOCU PARTNERSCHAP I Ouders in armoede aan het woord - YouTube

Projectnota - Partnerschap tussen ouders en school. In dit rapport schetsen we de kijk van ouders op partnerschap en vind je een verslag van focusgroepen met scholen, stad en onderwijspartners om ook hun kijk op partnerschap te kennen.
Lees hier

Welwijs - In WELWIJS (een tijdschrift dat informatie brengt over de raakvlakken tussen WELzijnswerk en onderWIJS) verscheen volgend artikel of armoede en onderwijs en de rol van partnerschap tussen school en ouders.
Lees hier

Onderwijs en mentaal welzijn

Leven in een gezinssituatie met armoede heeft een grote impact op het mentaal welbevinden van jongeren. Zowel rechtstreeks als onrechtstreeks kan de schoolomgeving bijdragen aan hoe jongeren zich voelen. Scholen en leerkrachten staan soms onvoorbereid tegen deze uitdagingen. In 2021 zochten we in een kleinschalig experiment naar antwoorden. We bekeken welke rol een therapeut op school kan spelen en welke rol er voor scholen kan weggelegd zijn.
Lees hier Kwetsbare jongeren en mentaal welzijn: welke rol kan de school spelen?

Na een periode van thuisonderwijs konden jongeren in september 2020 terug naar school. Deze nieuwe start vereiste aandacht voor de psychische kwetsbaarheid van jongeren na de lange periode van isolement in vaak moeilijke omstandigheden. We formuleerden met jongeren en ouders 10 vuistregels om bij deze terugkeer oog te hebben voor een brede aanpak.
Lees hier Samen naar September – 10 vuistregels voor een sterke heropstart

Andere

Onderwijs is een terugkerend thema. Hier vind je enkele nota’s van oudere projecten. Ze bieden inzichten die in sommige gevallen nog steeds aan de orde zijn of ze geven aan hoe er soms – traag – toch verandering komt.

Cultuur

De toegang tot vrije tijd en cultuur is niet vanzelfsprekend. In onze vereniging zetten we al jaren in op de kracht van cultuurparticipatie voor mensen in armoede. We doen dit met de ondersteuning van vrijetijdsloketten, samenwerking met de academie en eerder ook met het project Een Paar Apart waar we pionierden met de buddy-methodiek.

Drempels tot cultuurparticipatie

Mensen in armoede vinden moeilijk de toegang tot cultuur: hun hoofd zit vol zorgen, het is te duur, ze vinden de weg niet. Er zijn ook drempels die niet tastbaar zijn maar ook de deelname aan cultuur belemmeren: schaamte, het gevoel er niet bij te horen, hun weg niet vinden in de culturele gewoontes en verwachtingen.

Cultuurparticipatie: drempels voor mensen in armoede
Video: (mentale) drempels voor mensen in armoede

Vrijetijdsloket / pretloket

Om de toegang tot cultuur te verbeteren organiseerden we in 2015 pretloketten. Ondertussen zijn er vrijetijdsloketten op verschillende plaatsen in de stad en is samenwerking met verschillende partners. Een vrijetijdsloket organiseert regelmatig laagdrempelige ontmoetingsmomenten voor mensen uit maatschappelijk kwetsbare groepen en sloopt samen met hen drempels die hun cultuurparticipatie in de weg staan. Het vrijetijdsloket biedt een heel aanbod aan cultuur, sport en vrije tijd. De vrijwilligers van het vrijetijdsloket verwelkomen de bezoekers en stellen hen op hun gemak. Ze helpen bij het zoeken naar een leuk en gepast aanbod. Ze overlopen samen praktische informatie over de uitstappen waar de bezoekers zich voor inschrijven.
https://www.recht-op.be/dossiers/70-draaiboek-pretloket
https://www.recht-op.be/dossiers/71-hoe-het-pretloket-omgaat-met-drempels
https://www.antwerpen.be/info/55fc135dafa8a78a608b45a5/vrijetijdsloketten
https://www.recht-op.be/assets/documents/dossiers/iedereen-Recht-Op-cultuur.pdf

Toegang tot deeltijds kunstonderwijs.

In 2018 werkten we met academie Deurne aan een project dat de toegang voor mensen in armoede tot de academie moest verhogen. In dit draaiboek wordt het traject aan de hand van 10 stappen toegelicht. Elke stap bevat tips en inspiratie voor andere organisaties om zelf aan de slag te gaan.
Draaiboek Academie à la carte

Buddy’s op culturele uitstap

‘Een paar apart’ wilde ontmoetingen organiseren. Ontmoetingen tussen mensen die elkaar spontaan amper tegenkomen, namelijk mensen die in armoede leven en mensen die niet in armoede leven. Met deze ontmoetingen wilden we vooral het sociale netwerk van mensen in armoede uitbreiden en daar mee ook hun sociaal kapitaal verhogen. We gebruikten culturele uitstappen om die ontmoetingen mogelijk te maken.
https://www.recht-op.be/dossiers/25-in-goed-gezelschap
https://www.recht-op.be/dossiers/23-een-paar-apart

Dienstverlening

Toegankelijke dienstverlening is nodig opdat mensen toegang vinden tot hun rechten en tot een menswaardig bestaan. Mensen vinden niet steeds de weg naar een goede dienstverlening. In de projecten dienstverlening zoeken we samen met mensen die in armoede leven en met hulpverleners en diensten naar oplossingen die hulp dichter bij brengen.

Op deze pagina vind je resultaten van projectwerk over generalistische basishouding, outreachend werken, gebruikersparticipatie en omgaan met cliënteninformatie.

Generalistische basishouding

Mensen met een complexe problematiek hebben nood aan een generalistische aanpak: één plaats om met hun vragen terecht te kunnen én iemand die oog heeft voor de complexiteit van hun situatie. Een generalistische basishouding helpt om samen met de client stappen te zetten de leiden naar een meer menswaardig bestaan.

Lees meer:

Outreachend werken

Sommige mensen zetten zelf de stap niet naar een dienst: omdat ze niet weten dat die er is of wat die doet, omdat ze denken dat het niet voor hen is, omdat ze er gewoonweg de energie niet meer voor hebben. In het project outreachend werken sporen we dienstverleners aan om uit “hun kot te komen”, om zelf naar mensen die het moeilijk hebben toe te stappen.

Lees meer:

Gebruikersparticipatie

Inspraak en medezeggenschap geven aan gebruikers is belangrijk om de toegankelijkheid van organisaties en de samenleving te verbeteren. Gebruikers kunnen aangeven waar de drempels en noden liggen, wat er goed loopt en waar er leemtes zijn. Loop je als organisatie ergens tegenaan of sta je voor bepaalde beleidskeuzes, dan kan het perspectief van de gebruiker helpend en bepalend zijn. Dit komt andere gebruikers en de organisatie ten goede.

Lees meer:

Allerlei

Meer artikelen...

Copyright © Recht-Op vzw